ንዓለምለኻዊ መዓልቲ ስደተኛታት ፡ ቢሲ ስደተኛታት ሃብ ፡ ማይክል ካሳሶላ ፡ ላዕለዋይ ሓላፊ ዳግመ-ምጥያስን መመላእታ መንገድታትን ኣብ UNHCRን ጀኒፈር ዮርክ ፡ ዳይረክተር ኣገልግሎት ስደተኛታት ኣብ ISSofBCን ኣአንጊዱ ፡ ብዛዕባ ስታቲስቲክስ ምምጻእ ስደተኛታትን ጠለብቲ ስደተኛታትን ብናይ ውሽጢ ሃገር፡ ሃገራውን ኣህጉራውን ኣረኣእያታት ንልቦናዊ ዘተ ኣካይዱ።
ማእከል ስደተኛታት ቢሲ ኣብ ብሪቲሽ ኮሎምብያ ኣብ ዝርከብ ጽላት ኣገልግሎት ስደተኛታት ንዝርከቡ ሰራሕተኛታት ኣብ ዓለማውን ሃገራውን ጉዳያት ስደተኛታት ቀጻሊ ዝንባለታት ብዝበለጸ ንኽርድኡ ንምሕጋዝ ዝተፈጥረ ኮይኑ፡ ብባሃር ታሄሪ ዝምራሕ እዩ። እቲ ሃብ ንከባብያውን ፌደራላውን መንግስታት ዳይናሚክስን ድሌታትን ስደተኛታት ብሪቲሽ ኮሎምብያ ንምርዳእ ብዋጋ ዘይሽነን ጸጋ ኮይኑ ኣሎ።
እዚ ኣብ ታሕቲ ዘሎ ጽሑፍ ጽማቕ ዘተኦም ኮይኑ፡ ነዞም ቀንዲ ሕቶታት ብዛዕባ ናይ ሎሚ ዓለማዊ ቅልውላው ስደተኛታት ንምምላስ ይሕግዝ፤
- ትሑት ክሳብ ማእከላይ እቶት ዘለወን ሃገራት ንመብዛሕትኦም ስደተኛታት ዘአንግዳ ስለምንታይ እየን?
- ኣህጉራዊ መርገጽን ተራን ካናዳ እንታይ እዩ?
- ሎሚ ዝበዝሑ ስደተኛታት ካበይ እዮም ዝመጹ ዘለዉ?
- ማሕበረሰብ ዓለም ንዓለምለኻዊ ቅልውላው ስደተኛታት ንምፍታሕ እንታይ ዝጭበጥ መፍትሒታት ኣለዎ? ክሰርሑ ድዮም?
ምሉእ ዘተ ተኸታተሉ ፣ ወይ ድማ ጽማቕ ናይቲ ዝተዳህሰሰ ኣብ ታሕቲ ኣንብቡ።
ናይ ሎሚ ዓለማዊ ቅልውላው ስደተኛታት ምርዳእ
ኣብዛ ወትሩ እትምዕብል ዘላ ዓለምና፡ ጸገም ስደተኛታት ገና ተኣፋፊ ሰብኣዊ ጉዳይ ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ። ኣብ ቀረባ እዋን ዝተረኽበ መረዳእታ ከምዘመልክቶ፡ ብደረጃ ዓለም ልዕሊ 120 ሚልዮን ሰባት ከምዝተመዛበሉን፡ እቲ ዝበዝሑ ድማ ብትሑትን ማእከላይን እቶት ዘለወን ሃገራት ከምዝተኣንገዱን ይሕብር።
ከም ካናዳ ዝኣመሰላ ሃገራት ሓሓሊፈን ብዛዕባ ምቕባል ስደተኛታት ኣርእስታት ዜና ክኾና እንከለዋ፡ ነቲ ሰፊሕ ኵነታትን መብዛሕትኦም ስደተኛታት ዝነብሩለን ጎረባብቲ ሃገራት ዘጋጥመን ብድሆታትን ምርዳእ ወሳኒ እዩ።
ልዕሊ ዓቐን ተራ ጎረባብቲ ሃገራት ኣብ ቅልውላው ስደተኛታት
70 ሚእታዊት ስደተኛታት ዓለምና ምስ መበቆል ሃገሮም ኣብ ዝዳወባ ሃገራት ይዕቆቡ። እዘን ሃገራት መብዛሕትኡ ግዜ እኹል ደገፍ ዝህባ ጸጋታት ዝጎድለን ኮይኑ ግን ርኡይ ክፋል ናይቲ ዓለማዊ ጾር ስደተኛታት ይሽከማ።
ንኣብነት ኣሩባን ሊባኖስን ብቕደም ተኸተል ሓደ ሓሙሻይን ሻድሻይን ህዝበን ዝኾኑ ስደተኛታት የአንግዳ።
ብኣንጻሩ፡ ከም ካናዳ ዝኣመሰላ ሃብታማት ሃገራት፡ ዝያዳ ርኡይ ጸጋታት ዘለወን ሃገራት፡ ብተዛማዲ ምስ ህዝበን ኣዝዮም ውሑዳት ስደተኛታት እየን ዘአንግዳ።
ናይ ቅልውላው ዞባታት፡ ዩክሬንን ሱዳንን።
እቲ ኣብ ዩክሬን ዝካየድ ዘሎ ግጭት ኣስታት 9.7 ሚልዮን ዩክሬናውያን ብሓይሊ ክመዛበሉ ምኽንያት ኮይኑ ኣሎ። ገሊኦም ናብ ዓዶም እኳ እንተተመለሱ፡ ብዙሓት ኣብ ዝተፈላለያ ሃገራት ሕብረት ኤውሮጳ ኣብ ትሕቲ ግዝያዊ ስጉምትታት ሓለዋ ኣብ ዘይርጉጽነት ይርከቡ።
ኩነታት ሱዳን እውን ማዕረ ማዕሪኡ ኣሰካፊ ኮይኑ፡ ክሳብ መፋርቕ ወርሒ መጋቢት ኣስታት 8.4 ሚልዮን ሰባት ተመዛቢሎም ኣለዉ።
ይኹን እምበር፡ ኣስታት 1.7 ሚልዮን ጥራይ ኣህጉራዊ ዶባት ሰጊሮም፡ እዚ ድማ ነቲ ኣብ ውሽጢ ሃገር ዘሎ ዘይተኣደነ ውሽጣዊ ምዝንባል ዘጉልሕ እዩ። ማሕበረሰብ ዓለም ዝሃቦ ምላሽ ብዘሕዝን መልክዑ እኹል ዘይምዃኑ፡ ካብቲ ዝተለለየ ድሌታት ኣስታት 8 ሚእታዊት ጥራይ ስለዝማላእ፡ ስቓይ ተመዛበልቲ ህዝቢ ኣጋዲድዎ።
ዓለምለኻዊ ቁጽሪ ምዝንባል
ዋላ’ኳ ቁጽሪ ተመዛበልቲ ውልቀሰባት እናወሰኸ እንተመጸ፡ ስደተኛታት ንምጥያስ ዝግበር ጻዕርታት ግን ድሒሩ ይርከብ። ኣብ ዝሓለፈ ዓመት፡ ካብቶም ልዕሊ 30 ሚልዮን ስደተኛታት ኣብ ትሕቲ ትእዛዝ UNHCR ን154,000 ሰባት (ኣስታት 5 ሚእታዊት) ጥራይ ናይ ዳግመ-ምጥያስ ዕድላት ተረኺቡ . እዚ ቁጽሪ እዚ ድሕሪ ቅልውላው ስደተኛታት ሶርያ ኣብ 2016 ዝለዓለ እኳ እንተኾነ፡ ሕጂ’ውን ካብቲ እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ዓለማዊ ድሌታት ኣዝዩ ይጎድል።
ካብ ግጭት ሶርያ ዝመጽእ ነባሪ ቅልውላው ምዝንባል
እዚ ሕጂ ኣብ መበል ዓሰርተ ሰለስተ ዓመት ኣትዩ ዘሎ ግጭት ሶርያ፡ ንሚልዮናት ሰባት ምምዝባል ይቕጽል ኣሎ። ዋላ እኳ ኣህጉራዊ ተገዳስነትን ደገፍን እንተነከየ፡ ሶርያውያን ግን ሓደ ካብቶም ዝዓበዩ ተመዛበልቲ ህዝቢ ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ። ብዙሓት ኣአንገድቲ ሃገራት ንሰፊሕ ጻዕርታት ዳግመ-ምጥያስ ምድጋፍ ክቕጽላ ድሌት ዘይምህላወን ነቲ ብድሆ ይውስኸሉ።
ሓደገኛ ጉዕዞታት
ማእከላይ ማእከላይ ባሕሪ ስደተኛታት ካብ ዝጥቀሙሉ ሓደገኛ መስመራት ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ፡ ምኽንያቱ ብኣሽሓት ዝቑጸሩ ካብ ትሕቲ ሰሃራ ኣፍሪቃ ናብ ኤውሮጳ ክሰግሩ ዝፍትኑ ይርኢ።
እቲ ዘሕዝን ግን ኣብ 2023 ጥራይ ኣስታት 1900 ሰባት ንማእከላይ ባሕሪ ክሰግሩ ኣብ ዝፈተኑሉ እዋን ሞይቶም። ከምዚ ዓይነት ዘየድሊ ክሳራ ህይወት ንምክልኻል ኣቐዲሙ ኣብ ጉዕዞ ስደት ናይ ዳግመ-ምጥያስ ዕድላት ንምሃብ ጻዕርታት ይካየድ ኣሎ።
ዳሪየን ጋፕ ዝተባህለ ከዳዕ ክፋል ፓናማ ኮይኑ፡ ኣማኢት ኣሽሓት ስደተኛታት ካብ ቬንዙዌላ ናብ ሰሜን ኣመሪካ ክበጽሑ ክፍትኑ ይርኢ።
ኣብ ዝተፈላለያ ሃገራት ላቲን ኣመሪካ ዝርከባ ኣብያተ ጽሕፈታት ውሑስ ምንቅስቓስ ኣብ ጉዕዞአን ቀልጢፈን ናይ ምክልኻልን ዳግመ-ምጥያስን ዕድላት ንምሃብ ዕላማ ኣለወን፣ እዚ ድማ ምስ ከምዚኦም ዝኣመሰሉ ሓደገኛታት መስመራት ዝተኣሳሰር ሓደጋታት ንምንካይ እዩ።
ቅልውላው ሮሂንጋን ኣፍጋኒስታንን: ፍታሕ ምድላይ
መንግስቲ ባንግላድሽ ንሮሂንጋ ስደተኛታት ብሰፊሑ ዳግመ-ምጥያስ ምፍቃዱ ርኡይ ምዕባለታት ተራእዩ።
እዚ ተበግሶ እዚ ንሓደ ከቢድ ሸለልትነትን ጸገምን ዘጋጠሞ ህዝቢ ሓድሽ ዕድላት ንምፍጣር ዝዓለመ እዩ።
ብፍላይ ከም በዓል ፓኪስታንን ኢራንን ዝኣመሰላ ጎረባብቲ ሃገራት ብብዝሒ ስደተኛታት ኣፍጋኒስታን ዘአንግዳ ዘለዋ ቅልውላው ኣፍጋኒስታን ቆላሕታ ዝሓትት ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ።
ምስ እዘን ኣአንገድቲ ሃገራት ዝምድናታት ሚዛን ንምሃብ ጻዕርታት ይግበር ኣሎ፡ እዚ ድማ ናብ ምጥያስ ስደተኛታት ንምምችቻው እዩ።
ተራ ካናዳ፡ ፍሉይ መደባትን ሓደስቲ ተበግሶታትን
ካናዳ ንህጹጽ ምክልኻልን ንተጣበቕቲ ሰብኣዊ መሰላት ንምድጋፍን ዝዓለመ ፍሉይ መደባት ብምክያድ ንቑሕ ኮይና ጸኒሓ እያ።
እዞም ተበግሶታት እዚኣቶም ንገለ ካብቶም ኣዝዮም ተቓላዕቲ ዝኾኑ ህዝብታት፡ እንተላይ ነቶም ጾታ መሰረት ዝገበረ ዓመጽ፡ ግዱድ ምምላስ ወይ ስደት ዘጋጥሞም ህዝብታት፡ ቅልጡፍን ኣገዳስን ደገፍ ይህቡ።
ኣድላይነት ሰፊሕ ፍታሕ
ርኡይ ጻዕርታት እኳ እንተተገብረ፡ ኣብ መንጎ ድሌታት ስደተኛታትን ዘሎ ዕድላት ዳግመ-ምጥያስን ዘሎ ክፍተት ግን ገና ሰፊሕ እዩ። ዓለምለኻዊ ውዕል ስደተኛታት ከም ናይ ብሕቲ ስፖንሰርሺፕ፣ ስኮላርሺፕን መደባት ምንቅስቓስ ጉልበትን ዝኣመሰሉ ተመላላእቲ መንገድታት ንምምዕባል ዘጉልሕ እዩ። እዞም ተበግሶታት እዚኦም ጎኒ ጎኒ ባህላዊ መደባት ዳግመ-ምጥያስ ተወሳኺ ፍታሕ ንምሃብ ዝዓለሙ እዮም።
ንቕድሚት ዝወስድ መንገዲ፡ ሓባራዊ ሓላፍነት
ኣብ ቅድሜና ዘሎ መንገዲ ብዙሕ ሸነኻት ዘለዎ ኣቀራርባ ይሓትት።
ስትራተጂ “ካርታ ፍኖተ-ካርታ 2030” ሰለስተ ወሳኒ ዕላማታት የጉልሕ፡ ዕድላት ዳግመ-ምጥያስ ምዕባይ፡ ተመላላእቲ መንገድታት ምምዕባል፡ ከምኡ’ውን ተቐባሊን ንኹሉ ዝሓቁፍን ማሕበረሰባት ምዕባይ።
እዚ ዕላማታት እዚ ንምዕዋትን ስደተኛታት ህይወቶም ብውሕስነትን ብኽብርን ዳግማይ ንምህናጽ ዕድል ንኽወሃቦም ህዝባዊ ደገፍን ኣህጉራዊ ምትሕብባርን ኣገዳሲ እዩ።
መደምደምታ፥
እተን ጾር ስደተኛታት ክሽከማ ዝወሓደ ዓቕሚ ዘለወን ሃገራት፡ ነዞም ተመዛበልቲ ህዝቢ ንምሕብሓብ ዝያዳ ይገብራ ኣለዋ። ዝለዓለ እቶት ዘለወን ሃገራት ደረጅአን ክድይባ እዋኑ እዩ።
ዓለማዊ ቅልውላው ስደተኛታት ዘላቒ ኣቓልቦን ጸጋታትን ፈጠራዊ መፍትሒታትን ይሓትት።
ዓለምና እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ናይ ምምዝባል ብድሆታት ኣብ ዘጋጥማሉ ዘሎ እዋን፡ ነቶም ብሓይሊ ካብ ገዝኦም ዝተመንቀሉ ምድጋፍን ምክልኻልን ሓባራዊ ሓላፍነትና እዩ።
ይኹን እምበር ኣብዚ እዋን እዚ መንግስቲ ካናዳ ኣብ ዝቕጽሉ ክልተ ዓመታት ቁጽሪ ብመንግስቲ ዝሕገዙ ስደተኛታት ካብቲ ኣብ 2024 ሸቶ 21,115 GAR ናብ 15,250 ን2025ን 2026ን ክቕንስ መሪጹ ኣሎ።
ብኹለመዳያውን ሚዛናውን ጻዕርታትን ዓለማዊ ምትሕግጋዝን ጥራይ ኢና፡ ነፍሲ ወከፍ ስደተኛ ናይ ድሕነትን ተስፋን ቦታ ዝረኽበሉ መጻኢ ክንሰርሕ እንኽእል።
